Integracja Sensoryczna i jej znaczenie w rozwoju dziecka.
Integracja Sensoryczna i jej znaczenie w rozwoju dziecka.
W ramach realizacji projektu edukacyjnego ,,Z darami natury świat nie jest ponury” przedszkolaki z grupy 4-latków rozpoczęły wykonanie kolejnego zadania, jakim było zaprojektowanie i stworzenie „magicznego dywanu”. Dywan ten miał pełnić funkcję ścieżki sensorycznej i był wykorzystany do zabaw sensorycznych. Poruszając temat zabaw sensorycznych należałoby wyjaśnić, co to właściwie jest integracja sensoryczna, jak rozpoznać jej zaburzenia i dlaczego jest tak ważna ci. Jak podają źródła integracja sensoryczna (SI) to inaczej zdolność do rozumienia i porządkowania bodźców i informacji dostarczanych z otoczenia i z własnego ciała poprzez zmysły(1). Umiejętność ta pozwala dziecku zrozumieć, jak funkcjonuje otaczający je świat i nadaje sens nieustannie docierającym zewsząd bodźcom(2). Jeżeli proces integracji sensorycznej u dziecka jest zaburzony, mogą pojawić się problemy z nauką, zachowaniem, koncentracją, czy koordynacją(3).
Zaburzenie integracji sensorycznej jest diagnozowane coraz częściej już u dzieci w wieku przedszkolnym. Jeśli dostrzegamy u swojego dziecka niepokojące objawy, czy też otrzymaliśmy już diagnozę, która jasno wskazuje, że u dziecka integracja sensoryczna jest zaburzona, należy udać się do specjalisty. Czas odgrywa tu bardzo ważną rolę, ponieważ wprowadzenie odpowiednich ćwiczeń, czy też terapii jest w stanie wyprowadzić dziecko z zaburzenia i wyrównać jego szanse edukacyjne. Skupmy się teraz na najczęstszych objawach, które mogą wskazywać na to,
że u naszej pociechy integracja sensoryczna może być zaburzona. Jeśli zauważysz, że twoje dziecko unika fizycznej bliskości i dotyku, źle reaguje na głośne dźwięki oraz głośne miejsca, nie lubi brudzić się, lubi nosić ubrania o określonej fakturze, przeszkadzają mu metki, nie lubi myć zębów oraz twarzy, nie lubi się czesać, to znak, że może występować u niego nadwrażliwość na bodźce. Natomiast jeśli twoje dziecko lubi być mocno przytulane, bądź samo zbyt mocno ściska i przytula, nie reaguje, gdy się uderzy, nie zauważa zadrapań, czy siniaków spowodowanych
upadkiem, koloruje, bardzo mocno dociskając kredkę, poszukuje głośnych dźwięków, to może świadczyć o zbyt małej wrażliwości na bodźce. U dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej, bardzo często zauważa się również problemy z równowagą, częste upadki i potykanie się, obijanie się o meble i różne przedmioty, częste przewracanie się, problemy ze swobodnym poruszaniem się, a tym samym występowanie trudności w obszarze fizycznym tj. motoryka duża, motoryka mała, sprawność manualna rąk, dłoni i palców. Prócz wyżej wymienionych, można
zaobserwować również mniej charakterystyczne objawy takie jak: nadmierna ruchliwość, agresja i wybiórczość pokarmowa.
Wiedząc już, co może świadczyć o występowaniu zaburzeń integracji sensorycznej, odpowiedzmy na pytanie: jak ćwiczyć i pracować z dzieckiem, aby zmniejszyć bądź zlikwidować owe zaburzenia. Terapia SI najczęściej przebiega w formie zabawy. Poprzez huśtanie się w hamakach, balansowanie, zabawy z piłką -układ nerwowy i mózg dziecka uczy się właściwego reagowania na bodźce zewnętrzne i integracji wrażeń płynących z różnych zmysłów. Jeżeli terapia prowadzona jest przez certyfikowanego terapeutę i opiera się na rzetelnej diagnozie, po kilku miesiącach powinny być widoczne pozytywne efekty – poprawie ulega sprawność fizyczna dziecka, jego funkcjonowanie emocjonalne, a także koncentracja, funkcje wzrokowe i słuchowe(4). Ćwiczenia i zabawy wykorzystywane na terapii SI mogą być również kontynuowane zarówno na zajęciach dydaktycznych
w przedszkolu jak i w domu. W tym przypadku nauczyciel wychowania przedszkolnego bądź rodzic mogą sięgać po różnego rodzaju masy sensoryczne np. ciastoliny, piankoliny, czy też piasek kinetyczny, które wymagają ugniatania, dociskania i dotykania różnych faktur, co świetnie rozwija motorykę małą i poprawia sprawność dłoni i palców. Dostarczać wielu doznań może również korzystanie ze ścieżki sensorycznej, która również zbudowana jest z przedmiotów i elementów posiadających różną fakturę. Kolejnym pomysłem na zabawę mogą być ćwiczenia,
do których użyjemy przyborów gimnastycznych tj.: równoważnia, trampolina, worki z grochem itp. Świetnie sprawdzą się również zabawy plastyczne typu malowanie palcami, farbą, do której możemy dosypać ryż, kaszę, piasek itp. Zmysły to również węch i smak, które niekiedy też potrzebują wsparcia. Przy tego typu zmysłach sprawdzą się zabawy pozwalające dziecku na poznawanie nowych smaków i zapachów, np. używanie w kąpieli mydeł o różnym zapachu, wąchanie i degustowanie warzyw i owoców.
Podsumowując, integracja sensoryczna, to bardzo ważna część odpowiedzialna za funkcjonowanie całego ciała. Zaburzenia jej mogą w znaczący
sposób utrudnić rozwój, a co za tym idzie, życie naszego dziecka. Dlatego, gdy zauważymy niepokojące sygnały nie wahajmy się, działajmy, aby pomóc dziecku odzyskać sprawność, pewność siebie oraz dać szansę na lepszą przyszłość.
Napisała: Kamila Urbańska
Przypisy:
- 1. Biel, L. and Gołąb, J.: “Integracja sensoryczna”, Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków 2015, s.19. - 2. Biel, L. and Gołąb, J.: “Integracja sensoryczna”, Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków 2015, s. 61-62 - 3. P. G. Emmos, L. M. Anderson: „Dzieci z zaburzeniami integracji
sensorycznej…”, K. E. LIBER, Warszawa 2007, s. 37 - 4. Sensorykids.ie. (2015). Skuteczność terapii SI – Sensory
Kids, http://sensorykids.ie/pl/integracja-sensoryczna/skutecznosc-terapii-si/